Jeden rodzaj ludzi (Zabić drozda)

Od zawsze ciągnęło mnie do amerykańskich lektur. Buszujący w zbożu czy Wielki Gatsby - pozycje, z którymi musi zmagać się amerykańska młodzież - o wiele bardziej przemówiły mi do wyobraźni niż, przykładowo, aktualnie omawiana przez moją klasę Balladyna.

Kolejny tytuł z listy - Zabić drozda - chodził za mną już od wielu lat. Raz miałam na niego większą ochotę, a raz mniejszą, ale ostatecznie skusiło mnie umiejscowienie akcji w Stanach lat trzydziestych. Czasy bardzo bliskie tym, za którymi szalałam jeszcze rok temu (czytaj: obsesja nad Przeminęło z wiatrem, a co za tym idzie - wojną secesyjną) i które zdążyły mi już obrzydnąć... ale sentyment  do nich oczywiście pozostał.

Pora więc postawić pytanie: jak wrażenia?

I od razu odpowiedź: jak najlepsze.

Poznajcie Smyka i Jema - zwykłe rodzeństwo, które narzeka na szkołę, każde lato wykorzystuje do maksimum wraz z zaprzyjaźnionym Dillem i panicznie boi się nigdy nie pokazującego się sąsiada, którego osoba urosła do rangi legendy. Życie dzieci zmienia się z chwilą, gdy ich ojciec adwokat staje w obronie Murzyna oskarżonego o gwałt na białej dziewczynie, a całe miasteczko odwraca się od nich.  

Charakterystyczne cechy przedstawianych czasów nadają zdarzeniom wspaniały klimat. Nie pierwszy raz przekonałam się, że to właśnie w czasach, gdy nie każdy potrafił czytać, a niedzielne obiady gotowane było przez czarnoskóre służące, działy się najciekawsze historie, w których brali udział najciekawsi ludzie. Harper Lee na przykładzie swoich bohaterów mistrzowsko ukazuje zawiłą naturę ludzką, niemożliwą do określenia, a cóż dopiero do zrozumienia - i jednocześnie ośmiesza ją. Oczami dzieci jeszcze wyraźniej widać wszystkie jej sprzeczności, wady, skłonności do wierzenia w stereotypy i konwenanse... a także nieszkodzące skądinąd nikomu niewytłumaczalne dziwactwa. Perfekcyjnie został oddany też problem rasizmu i wszelkiej zresztą odmienności. Zabić drozda, nawet jeśli trochę niedynamiczna i przewidywalna, to zdecydowanie najwartościowsza książka, jaką przeczytałam na razie w tym roku. A poza tym - chyba najbardziej złożona. Składa się z ogromnej liczby wątków naturalnych dla ludzkości i jednocześnie skomplikowanych dla filozofów. Każdy szczegół, nawet ten dla młodych bohaterów nieistotny, ma spore znaczenie. Łączy się z innym, równie niepozornym, i tworzy wielowarstwową, bogatą w przesłanie historię. Łatwo przeoczyć kilka ważnych detali, a jeszcze łatwiej nie zrozumieć całości... Jednak gdy już się uda, nie sposób nie powiedzieć "to było genialne".

Zawsze powtarzam, że każda naprawdę dobra książkę musi mieć wiele den. A Zabić drozda może być tak naprawdę tym, czym chcemy, aby była: historią przygód trójki dzieci; kroniką rozprawy przeciw niewinnemu człowiekowi; świadectwem życia kilku nieszczęśliwych ludzi, kilku naprawdę dobrych, a także paru zwyczajnie niezwykłych. Ważne jest to, że w życiu - nawet tym literackim - nic nie jest czarno-białe. Podobnie jak jednoznaczny nie jest śpiew drozda...

Ja to chyba będę klownem, jak dorosnę. (...) Jedyna moja rada na ludzi to się z nich śmiać. Więc wstąpię do cyrku i będę się śmiał, aż pęknę ze śmiechu.